Chỉ số P/E là gì

Chỉ số P/E, viết tắt của Price to Earning ratio, hay tỷ lệ giá trên thu nhập, là một chỉ số được sử dụng để định giá một công ty bằng cách so sánh giá cổ phiếu hiện tại của nó với thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS). Chỉ số này giúp xác định mức định giá của cổ phiếu và đưa ra nhận định về kỳ vọng thực tế của thị trường đối với cổ phiếu đó.

Các loại chỉ số P/E

Có hai dạng chính của chỉ số P/E, đó là Trailing P/E và Forward P/E

• Forward P/E, hay còn được biết đến là giá ước tính trên thu nhập trong tương lai, là một công cụ hữu ích để so sánh thu nhập hiện tại với dự kiến trong tương lai. Nó giúp nhà đầu tư dự đoán triển vọng thu nhập của cổ phiếu mà không có sự điều chỉnh và biến động kế toán. Tuy nhiên, hạn chế của Forward P/E là khả năng ước tính thu nhập có thể cao hơn thực tế hoặc có sự chênh lệ giữa các ước tính từ các chuyên gia khác nhau, gây nhầm lẫn và làm sai lệch kỳ vọng của nhà đầu tư.
• Trailing P/E dựa trên kết quả hoạt động của công ty trong quá khứ, tính bằng cách chia giá cổ phiếu hiện tại cho tổng thu nhập EPS trong 12 tháng qua. Mặc dù Trailing P/E được sử dụng phổ biến nhất do tính khách quan của nó (dựa trên báo cáo thu nhập chính xác của công ty), nhưng hạn chế của nó là không thể phản ánh được hoạt động trong tương lai. Sự biến động của giá cổ phiếu và vấn đề với EPS không đổi khiến cho Trailing P/E không luôn chính xác trong mọi tình huống.

Nếu tỷ lệ Forward P/E < Trailing P/E, điều này có thể ngụ ý nhà đầu tư đang kỳ vọng sự tăng trưởng thu nhập; và ngược lại, nếu tỷ lệ Forward P/E > Trailing P/E, có thể nghĩa là nhà đầu tư dự đoán giảm thu nhập.

Ý nghĩa và vai trò của chỉ số P/E

• Theo bản chất, tỷ lệ P/E thể hiện số tiền mà một nhà đầu tư cần chi trả để đầu tư vào một công ty và nhận được 1 đồng thu nhập từ công ty đó. Điều này giải thích tại sao P/E thường được gọi là bội số giá, vì nó thể hiện giá trị mà nhà đầu tư sẵn lòng trả để kiếm lợi nhuận. Ví dụ, nếu một công ty có tỷ lệ P/E là 20, người đầu tư có thể hiểu rằng họ sẽ chi trả 20 đồng để nhận được 1 đồng thu nhập hiện tại từ công ty đó.
• Tỷ lệ P/E giúp nhà đầu tư đánh giá giá trị thị trường của một cổ phiếu dựa trên thu nhập của công ty. Tóm lại, P/E cho biết mức giá thị trường mà nhà đầu tư đang chuẩn bị chi trả cho một cổ phiếu dựa trên thu nhập đã được ghi nhận trong quá khứ hoặc dự kiến trong tương lai. Một tỷ lệ P/E cao có thể ngụ ý rằng giá cổ phiếu đang định giá quá cao so với thu nhập, trong khi tỷ lệ P/E thấp có thể chỉ ra rằng giá cổ phiếu hiện tại thấp so với thu nhập.

Công thức tính chỉ số P/E

Để tính được chỉ số P/E ta áp dụng công thức sau:

P/E = Giá trị thị trường trên mỗi cổ phiếu / thu nhập trên mỗi cổ phiếu

Giá cổ phiếu hiện tại thường được cập nhật hàng ngày trên các trang web tài chính, trong khi xác định Giá trị thu nhập trên Mỗi Cổ Phiếu (EPS) lại có thể đầy thách thức. Hai loại tỷ lệ P/E, bao gồm Trailing P/E và Forward P/E, được tạo ra dựa trên các giá trị EPS khác nhau.

Hiện nay, trên các bảng kỹ thuật và sàn giao dịch chứng khoán, tỷ lệ P/E của mỗi cổ phiếu thường được tính toán sẵn, giúp nhà đầu tư dễ dàng nhận biết mà không cần thực hiện tính toán phức tạp.

Chỉ số P/E bao nhiêu là tốt?

• Nhìn chung, nhà đầu tư thường ưa chuộng tỷ lệ P/E thấp. Thông thường, mức P/E trung bình nằm trong khoảng 5 đến 12. Nếu tỷ lệ này thấp hơn, nhiều người coi đó là P/E tích cực, và ngược lại, nếu cao hơn, đó được xem là P/E tiêu cực.
• Tuy nhiên, các ngành công nghiệp khác nhau có thể có mức trung bình P/E khác nhau. Chẳng hạn, tỷ lệ P/E là 10 có thể là bình thường đối với lĩnh vực bán lẻ tiện ích, nhưng lại thấp đối với một công ty công nghệ. Vì vậy, so sánh P/E luôn cần phải được thực hiện với các công ty trong cùng ngành.
• Khi đối chiếu chỉ số P/E với mức trung bình của thị trường hoặc đối thủ cạnh tranh, cổ phiếu có P/E thấp hơn thường được đánh giá tích cực. Điều này có thể giải thích bởi việc đầu tư ít tiền hơn cho mỗi đồng thu nhập của công ty.
• Ngược lại, P/E cao có thể báo hiệu rằng cổ phiếu đang được định giá quá cao, và đầu tư vào nó đòi hỏi chi phí lớn hơn cho mỗi đồng thu nhập của công ty.
• Tuy nhiên, trong một số tình huống, P/E cao có thể chỉ ra niềm tin từ phía nhà đầu tư về việc lợi nhuận của công ty sẽ tăng trong tương lai. Do đó, P/E thấp có thể tượng trưng cho sự nghi ngờ về giảm lợi nhuận trong tương lai.

Tóm lại, không có một mức P/E tốt cụ thể, mà nó chỉ là một công cụ so sánh thay vì một con số tiêu chuẩn.

Ưu và nhược điểm khi sử dụng chỉ số P/E

• So sánh Giữa Cổ Phiếu: Cung cấp khả năng so sánh giữa các cổ phiếu để xác định xem chúng được định giá thấp hay cao.
• Phổ Biến và Tra Cứu Dễ Dàng: Là thước đo định giá phổ biến và được đề cập nhiều nhất trong tài chính, giúp nhà đầu tư dễ dàng tra cứu P/E của các công ty.
• Xác Định Giá Trị Cổ Phiếu: Chỉ số P/E có thể giúp xác định giá trị của cổ phiếu so với chỉ số tổng thể như thế nào.
• Dễ Dàng Tính Toán: Tính toán đơn giản, giúp nhà đầu tư nhìn thấy khả năng tăng trưởng của cổ phiếu.

• Tính Toán EPS Khó Khăn: Việc tính toán EPS đôi khi gặp khó khăn, đòi hỏi nhà đầu tư phải tìm cách xác định thu nhập và các yếu tố ảnh hưởng đến nó.
• Ảnh Hưởng Của Biến Động Giá Thị Trường: Sự biến động của giá thị trường có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ P/E, đặc biệt là trong ngắn hạn, làm biến động chỉ số.
• Khó Xác Định Cơ Cấu Thu Nhập: Cơ cấu thu nhập của một công ty thường khó xác định, đặt ra thách thức khi công ty có thể khai khống số liệu hoặc che giấu chi phí để tăng thu nhập.
• Thu Nhập Âm và Tình Trạng P/E "0" Hoặc Âm: Các công ty có thu nhập âm hoặc không có thu nhập có thể tạo ra tỷ lệ P/E là "0" hoặc âm, làm mất đi tính chất so sánh của chỉ số.
• So Sánh Chỉ Trong Cùng Ngành: Không thể sử dụng P/E để so sánh các công ty từ các lĩnh vực khác nhau, vì mỗi ngành có mức trung bình P/E khác nhau.
• Chỉ Số P/E Thấp Không Đảm Bảo Mua Ngay: Ngay cả khi P/E thấp, không có đảm bảo rằng cổ phiếu là lựa chọn tốt ngay lập tức, vì giá có thể thấp vì nhiều lý do khác nhau như sự sụt giảm khách hàng.
• Cần Xem Xét Nhiều Chỉ Số Khác: Chỉ sử dụng P/E không đủ để đưa ra quyết định đầu tư; cần xem xét nhiều chỉ số khác để có góc nhìn toàn diện và chính xác hơn.

Nói tóm lại, P/E, mặc dù có những ưu điểm, nhưng cũng mang theo nhiều hạn chế và nhược điểm, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và sự hiểu biết sâu rộng về ngành và doanh nghiệp để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.