Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ là loại cổ phiếu được doanh nghiệp phát hành và mua lại bằng nguồn vốn hợp pháp. Số lượng cổ phiếu này không được tính vào tổng số cổ phiếu đang lưu hành.

Lý do doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ:

• Nhiều doanh nghiệp đã mua lại cổ phiếu trong giai đoạn thị giá cổ phiếu giảm sâu và tận dụng lúc thị trường tích cực để bán lượng cổ phiếu quỹ đó với mức giá cao. Dù khoản chênh lệch không được hạch toán vào lợi nhuận, nhưng vẫn giúp cải thiện dòng tiền, làm tăng thặng dư vốn cổ phần trên báo cáo tài chính
• Doanh nghiệp cũng có thể sử dụng lượng cổ phiếu quỹ này để bán cho cổ đông chiến lược nhằm mục đích huy động vốn.

• Động thái mua lại cổ phiếu cũng là một biện pháp giúp doanh nghiệp tránh khỏi các thế lực khác gom mua cổ phiếu khi giá lao dốc để thao túng, nhằm nắm quyền kiểm soát doanh nghiệp
• Đây cũng có thể là bước đệm cho doanh nghiệp thực hiện giảm vốn điều lệ thông qua việc mua và sau đó hủy số cổ phiếu quỹ đã mua.

Khi giá cổ phiếu đi xuống, việc mua lại giúp bình ổn giá thị trường và gia tăng giá trị cho cổ đông. Lúc này, lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường sẽ giảm, hạ nguồn cung, tạo động lực cổ phiếu tăng giá trở lại.

Các doanh nghiệp cũng có thể thực hiện mua lại cổ phiếu ESOP của người lao động (thường là các lao động đã nghỉ việc) làm cổ phiếu quỹ và sau đó dùng chính số cổ phiếu này bán lại cho người lao động trong doanh nghiệp (với mức giá ưu đãi) nhằm tạo động lực cho người lao động.

Việc giảm lượng cổ phiếu đang lưu hành sẽ làm tăng các chỉ số hiệu quả hoạt động tính trên nguồn vốn như thu nhập trên cổ phần (EPS), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) qua đó khiến định giá cổ phiếu trở lên hấp dẫn hơn.

Đặc điểm của cổ phiếu quỹ:

• Bản chất của cổ phiếu quỹ là cổ phiếu chung của tất cả cổ đông, không mang lại lợi ích đặc biệt.
• Không được nhận cổ tức và không có quyền biểu quyết.
• Tổng số cổ phiếu quỹ không được vượt quá tỷ lệ vốn hóa do luật pháp quy định.
• Doanh nghiệp có quyền hủy cổ phiếu quỹ sau khi mua hoặc giữ lại để bán ra thị trường khi cần huy động vốn.

Thông tin về cổ phiếu quỹ được hiển thị ở phần Vốn chủ sở hữu và Thuyết minh số lượng cổ phiếu lưu hành trên Bảng Cân đối kế toán và Báo cáo tài chính.

Như nhiều công cụ tài chính khác, việc doanh nghiệp mua cổ phiếu quỹ đều có cả tác động tích cực và tiêu cực đối với nhà đầu tư. Mặt tích cực là giúp tăng giá cổ phiếu trong ngắn hạn. Làm cơ cấu cổ đông cô đặc hơn, làm giảm khả năng pha loãng thu nhập EPS.

Tuy nhiên, mua cổ phiếu quỹ có thể làm giảm phần vốn đầu tư cho các dự án mới, ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng của doanh nghiệp trong dài hạn. Có thể gia tăng rủi ro do tăng hệ số nợ/vốn chủ sở hữu. Tính bất cân xứng thông tin giữa ban quản trị, lãnh đạo doanh nghiệp và các cổ đông nhỏ lẻ. Nếu những thông tin đưa ra không được thực thi đúng như kế hoạch thì niềm tin của cổ đông, nhà đầu tư sẽ rất dễ bị tổn thương.

Do vậy nhà đầu tư cần nắm rõ thông tin khi doanh nghiệp thông báo mua bán cổ phiếu quỹ để đưa ra quyết định đầu tư.